Holywood veya Nuri Bilge Ceylan

Fotoğraf © Serdar Yağcı

Holywood filmlerine alışık beynim ilk Nuri Bilge Ceylan (NBC) filmiyle karşılaştığında boğazıma yutkunarak geçemeyecek türden bir yumru oturdu. Bu duygunun sebebini analiz etmek ve NBC filmlerindeki mekanizmayı çözmek için sırasıyla kalan filmlerini de seyretmeye karar verdim. Analiz raporumu sizinle paylaşıyorum.

• Holywood filmleri insanların kolayca tüketmeleri için yapılır. Bundan dolayı da algılanması kolay olacak şekilde tasarlanır. Bizler evrenin sonsuzluğunu algılamakta zorluk yaşarız, çünkü sınırları yoktur. Bir nesneyi algılayabilmek için onun sınırları olmasını bekleriz. Aynı durum bir olayı ve filmi algılarken de geçerlidir. Holywood filmlerinde konunun sınırları çizilir. Genel olarak, alıştığımız tarzda giriş, gelişme, sonuç sıralamasında olaylar takip eder. Bu takibe ve sonuç bölümünün olmasına o denli alışmışızdır ki beğenmediğimiz filmler için bazen “hiçbir şey anlamadım, zart diye bitti.” deriz. Bu durum aslında bizi rahatsız eder. Çünkü ortada bize sunulan bir sonucun olmaması belirsizlik durumu ortaya çıkarır ki insan belirsizlikten rahatsız olur. Refleks olarak belirsizliği yok etmeye yeltenir ancak bunun için düşünmemiz, hayal kurmamız yani enerji harcamamız gerekir. Bundan dolayıdır ki bazı filmleri seyrettikten sonra “beni yordu.” deriz. Bir Holywood filmiyle NBC filmi arasındaki en önemli farklardan birisi NBC filmlerinin hayattan bir kesiti almasıyken Holywood filmlerinde hayatın içinden bir olayı konu almasıdır. NBC filmlerini seyrettikten sonra film kafanızda oynamaya devam ederken Holywood filmlerinde bitmiştir.
• NBC filmlerinde bizler kamera aracılığıyla bir grup insanın yaşamına tanık oluruz. Bu tanıklık esnasında gerçek hayatta da olduğu gibi esas konumuzla alakalı olmayan durumlar da olabilir. Örneğin: Bir holywood filminde adam sokakta yürürken yere tükürürse, bilin ki sonraki sahnelerden birinde o tükürükten bir DNA örneği alınacak ve filmin kaderi değişecektir. Yani her olayın bir nedeni vardır. Ama NBC filmlerinde adam gerçek hayatta tükürdüğü için tükürüyor olabilir. Yani her hareketin arkasında bir neden aranmaz. Holywood filminde filmin kahramanları bizim hayatımıza konuk olurlarken NBC filmlerinde biz filmdeki oyuncuların hayatlarına konuk oluruz.
• Holywood filmlerinde seyirciyi ekrana bağlayabilmek için her türlü hileye başvurulur. Özellikle aksiyon sahneleri abartılır. Çünkü konunun özünde pek fazla bir şey olmayabilir. Sinemada şöyle bir söz vardır. İyi bir senaryoyla kötü film yapabilirsiniz ancak kötü bir senaryoyla iyi film yapamazsınız. Bu kadar filmin çıktığı bir endüstride iyi senaryo bulmak her zaman mümkün olmaz ancak bu açık, aksiyon sahneleri ile kapatılabilir. NBC filmlerinde ise aksiyon sahnelerinden özellikle uzaklaşılır. Seyirciyi konu dışına itecek, dikkatini dağıtacak olaylar gösterilmez. Eğer bir araba kaza yapmışsa kaza anını göremezsiniz, birisi öldürülmüşse öldürme anını göremezsiniz. Holywood filmleri fırtınalı bir denizde ufak bir tekne iken, NBC filmleri durgun bir denizde, suyu hiç kıpırdatmadan ilerleyen bir denizaltıdır. Görmek için bakmanız gerekir gördüğünüzde fark ettiğiniz duygular beklediğinizden çok daha büyüktür.
• Holywood filmlerinin pazarlanmasında başrol oyuncularının rolü büyüktür. Bundan dolayıdır ki başrol oyuncularının meşhur kişilerden olmasına önem gösterilir. NBC filmlerinde ise mümkün olduğunca bundan uzaklaşılır. Bunun sebebi filmin bütçesindeki sınırlamalar da olabilir. Çok tanınmış ve yüzü eskimiş bir oyuncunun kimliği ve özel yaşamı filmde yaşananların önüne geçebilir. Gerçek hayatta bizler Robert De Niro’nun hayatına tanık olamayız. Ancak hiç tanımadığımız bir oyuncunun hayatına kolaylıkla girebiliriz. Bir holywood filmini seyreden 10 kişiye filmin başrol oyunusunu sorsanız hepsi de aynı kişinin ismini söyler. Bir NBC filmini seyreden 10 kişiye aynı soruyu sorsanız hepsi de farklı oyuncuların isimlerini telaffuz edebilir. Bunun sebebi holywood filmleri bizim neye, nereden bakmamız gerektiği konusunda durmadan bizi yönlendirirken, NBC filmleri bizim yaşananlara tarafsız bir gözle tanık olmamız için çaba sarf eder.
• Holywood filmlerinde kamera hızlı ve hareketlidir. Çok sayıda kamera farklı açılardan çekim yapar. Birkaç saniye içerisinde ardı arkasında birçok açıdan konuya hakim oluruz. Ancak NBC filmlerinde tek bir kamera belli bir noktada sabitlenir ve uzun bir süre aynı konuyu çeker. Bu sanki sizin bir köşede olan biteni gözlediğiniz hissi uyandırdığı gibi yine olabildiğince aksiyondan uzak durma kuralına da uyulmuş olur. NBC kamerasının bir başka özelliği ise her bir kamera pozisyonunun fotografik olarak mümkün olan en güzel noktada konuşlanmış olmasıdır. Nerdeyse filmin her karesi bir fotoğraf tadındadır.
• Holywood filmlerini patates cipsine benzetiyorum. Tüketmesi kolaydır. Yedikçe gerisini istersiniz. Ancak içine konmuş özel tatlandırıcılar ve aşırı yağ, tuz ile sağlıklı değildir. NBC filmlerini ise enginara benzetiyorum. Yemek için sabır göstermek ve yavaş yavaş tüketmek gerektirir, fakat sağlıklıdır. Eğer ağzınızın tadı bir kez cipse fena alışmış ise enginar tatsız gelebilir. Holywood fastfood ise NBC slowfood’dur.
• Holywood filmlerinde film bitince DVD’yi yuvasından çıkartırsınız, NBC filmlerinde yazıların bitmesini sonuna kadar beklersiniz.